म्हशीच्या सर्वाधिक दूध देणाऱ्या टॉप 13 जाती आणि त्या किती दूध देतात | Top 13 Breeds of Buffalo and How Much Milk They Give
जाणून घ्या कोणत्या जातीची म्हैस जास्तीत जास्त दूध देते (Top 13 Breeds of Buffalo) आणि कोणती खासियत आहे
भारत हा कृषीप्रधान देश असून शेतीसोबतच शेतकरी पशुपालनही करतात. देशातील दुग्धजन्य पदार्थांच्या वाढत्या मागणीमुळे दुभत्या जनावरांचे संगोपन फायदेशीर ठरले आहे. (loans) भारतात 55 टक्के दूध म्हणजेच 20 दशलक्ष टन दूध म्हशींच्या पालनातून मिळते. या पोस्टमध्ये आम्ही तुम्हाला सर्वाधिक दूध देणाऱ्या म्हशींच्या 5 जातींबद्दल सांगणार आहोत. म्हशींची जात चांगली असेल तर दुग्धोत्पादन अधिक होऊन शेतकरी अधिक उत्पन्न मिळवेल.
जगात म्हशींची सर्वाधिक लोकसंख्या भारतात आहे
जगात म्हशींची सर्वाधिक लोकसंख्या भारतात आहे. देशाचा एक भाग म्हशी पालनाशी निगडित आहे. भारतातील म्हशी
म्हशींच्या 26 जाती आहेत, त्यापैकी 12 म्हशींच्या नोंदणीकृत जाती आहेत, ज्या जास्तीत जास्त दूध देतात. (crop insurance) यामध्ये मुर्रा, निलीरवी, जाफ्राबादी, नागपुरी, पंढरपुरी, बन्नी, भदावरी, चिल्का, मेहसाणा, सुर्ती, तोडा या जातीच्या म्हशींचा समावेश आहे. 20 व्या पशुगणनेत देशातील म्हशींची लोकसंख्या 109.9 दशलक्ष इतकी नोंदवली गेली आहे. भारतात सर्वाधिक म्हशींची संख्या उत्तर प्रदेशात आहे, त्यानंतर राजस्थान, गुजरात, मध्य प्रदेश आणि बिहार ही राज्ये आहेत. जाणून घेऊया टॉप-५ म्हशीच्या जातीची खासियत.
1.मुर्राह म्हैस (murrah buffalo)
म्हशीची मुराह जात ही सर्वाधिक दूध देणारी जात मानली जाते. त्याच्या दुधात फॅटचे प्रमाण 9 टक्के असते. मुर्राह जातीची म्हशी हरियाणातील रोहतक, हिसार आणि जिंद जिल्ह्यात आणि पंजाबच्या नाभा आणि पटियाला जिल्ह्यात आढळते. (Top 13 Breeds of Buffalo) हा रंग गडद काळा असून शेपटीच्या खुरावर व खालच्या भागावर पांढरे डाग आढळतात. या म्हशीची शिंगे लहान व वाकलेली असतात. आता देशातील अनेक राज्यांमध्ये मुराह जातीच्या म्हशींचे पालनपोषण केले जात आहे.
Solar Rooftop Yojana 2023: फक्त 500 रुपयांमध्ये छतावर सोलर पॅनेल बसवता येणार, येथे ऑनलाइन अर्ज करा
2.पंढरपुरी म्हैस (pandharpuri buffalo)
पंढरपुरी जातीची म्हशी महाराष्ट्रातील सोलापूर, कोल्हापूर, रत्नागिरी या जिल्ह्यांमध्ये आढळते, त्याचे नाव सोलापूर आहे.
पंढरपूर या गावावरून हे नाव पडले आहे. याच्या दुधात फॅटचे प्रमाण ८ टक्के असते. पंढरपुरी जाती त्यांच्या प्रजननक्षमतेसाठी प्रसिद्ध आहेत. त्यात दर 12-13 महिन्यांनी वासराला जन्म देण्याची क्षमता असते. (agriculture loan) प्रजननानंतर ते 305 दिवसांपर्यंत दूध देऊ शकते, जे त्यांना इतर जातींपेक्षा वेगळे करते. या जातीच्या म्हशींची शिंगे 45-50 सें.मी. त्याला धारवाडी असेही म्हणतात. कोरड्या भागासाठी ही म्हैस उत्तम आहे. पंढरपुरी म्हशींचे वजन 450 ते 470 किलो असते. ही एक गडद आणि काळी म्हैस आहे.
3.मेहसाणा म्हैस (mehsana buffalo)
मेहसाणा जातीच्या म्हशी गुजरातच्या मेहसाणा जिल्ह्यात आणि गुजरातच्या सीमेला लागून असलेल्या महाराष्ट्रातील काही जिल्ह्यांमध्ये आढळतात. या जातीच्या म्हशींचा रंग काळा असतो, तर काहींचा रंग काळा आणि तपकिरीही आढळतो. (subsidy) ही जात काहीशी मुर्राह म्हशीसारखी दिसते. त्याचे शरीर मुर्राह म्हशीपेक्षा मोठे आहे परंतु वजन कमी आहे. पुरुष मेहसाणाचे सरासरी वजन 560 आणि मादीचे वजन सुमारे 480 किलो आहे. शिंगे विळ्याच्या आकाराची असतात आणि ती मुर्राह म्हशीपेक्षा कमी फिरतात.
PM Mudra Loan 2023: 5 मिनिटांत मिळेल 50000 पर्यंतचे कर्ज, येथून ऑनलाइन अर्ज करा
4.सुरती म्हैस (surati buffalo)
सुरती म्हशींची जात गुजरातमधील खेडा आणि बडोदा जिल्ह्यात आढळते. या जातीच्या म्हशीच्या दुधात 8 ते 12 टक्के फॅटचे प्रमाण आढळते. या जातीचा रंग तपकिरी, चांदीचा राखाडी किंवा काळा असतो. त्याचा आकार मध्यम आहे. खोड टोकदार आहे आणि डोके लांब आहे. त्यांची शिंगे विळ्याच्या आकाराची असतात.
5.चिल्का म्हैस
चिल्का जातीची म्हैस ओरिसा राज्यातील कटक, गंजम, पुरी आणि खुर्दा जिल्ह्यात आढळते. या म्हशीचे सरासरी उत्पादन 500-600 किलो प्रति वात आहे. ओरिसातील चिलिका सरोवरावरून हे नाव पडले आहे. ही म्हैस ‘देसी’ या नावाने ओळखली जाते. हे प्रामुख्याने खारट भागात आढळते, ज्याचा रंग तपकिरी-काळा किंवा काळा असतो.
6.जाफ्राबादी म्हैस (jafarabadi buffalo)
दुग्ध व्यवसायाशी निगडित शेतकऱ्यांची पहिली पसंती जाफ्राबादी म्हशीला आहे. (credit) त्याची शारीरिक रचना खूप मजबूत आहे. याच्या दुधातही 8 टक्के फॅट असते. ज्यामुळे तुमचे शरीरही मजबूत होईल. गुजरातच्या गीर जंगलातील असल्यामुळे तिला गीर म्हैस म्हणूनही ओळखले जाते.
7.भदावरी म्हैस
म्हशीची भदावरी जात ही जगातील सर्वात अनोखी जात मानली जाते. कारण इतर जातींच्या तुलनेत याच्या दुधात चरबीचे प्रमाण सर्वाधिक असते. (Buffalo price)हे प्रामुख्याने चंबळ, बेटवा आणि यमुना नदीलगतच्या भागात पाळले जाते. हे उत्तर प्रदेशच्या भदावरी तहसीलचे उत्पादन मानले जाते. याच्या दुधापासून अतिशय उत्तम दर्जाचे तूप मिळते.
8.गोदावरी म्हैस (godavari buffalo)
आंध्र प्रदेशातील गोदावरी जिल्ह्याशी संबंधित असल्यामुळे या जातीला गोदावरी असे नाव देण्यात आले. ही जात उत्तम दर्जाचे दूध उत्पादन आणि चांगल्या प्रमाणात चरबीसाठीही प्रसिद्ध आहे. इतर म्हशींच्या तुलनेत गोदावरी जातीची रोग प्रतिकारशक्ती जास्त असते.
9.नागपुरी म्हैस (nagpuri buffalo)
नावाप्रमाणेच. म्हशीची ही जात नागपूर आणि महाराष्ट्राच्या लगतच्या भागात आढळते. या जातीचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती कोणत्याही प्रकारच्या हवामानात किंवा वातावरणात सहज बसते. नागपुरी जातीच्या म्हशी दुभत्या असतात, त्याचप्रमाणे या जातीच्या म्हशीही खूप मजबूत आणि शेतीच्या कामात मदत करणाऱ्या असतात.
घरबसल्या मोबाइल टेम्पर्ड ग्लास बनवायचा व्यवसाय सुरू करा व 40 ते 50 हजार रुपये महिना सहज कमवा.
10.संभळपुरी म्हैस
ओडिशातील संबलपूर आणि लगतच्या भागात आढळल्यामुळे तिला संभलपुरी जाती म्हणतात. मोठे कपाळ व वक्र सिंह असलेली ही म्हैस दुग्धोत्पादनाच्या दृष्टीने अधिक चांगली आहे. इतकंच नाही तर या जातीच्या म्हशीही खूप मजबूत आणि मेहनती आहेत.
11.निली-रवी म्हैस
निली-रवी म्हैस ही पंजाबमधील सर्वात लोकप्रिय जात मानली जाते. फिरोजपूर आणि लगतच्या परिसरात या जातीच्या म्हशींचे पालनपोषण केले जात आहे.(Top 13 Breeds of Buffalo) नीली आणि रवी या दोन वेगवेगळ्या जाती असल्या, तरी क्रॉस ब्रीडिंगमुळे त्यांच्यातील गुणांची सरमिसळ झाली. म्हशीच्या या जातीला पंच कल्याणी असेही म्हणतात.
12.टोड़ा म्हैस
तोडा ही जात प्रामुख्याने दक्षिण भारतातील टोडा जमातीशी संबंधित आहे. (insurance) तामिळनाडूतील निलगिरी टेकड्या हे त्याचे उगमस्थान आहे. चोडा जातीची मजबूत म्हैस आहे. तोडा जातीच्या म्हशीच्या संगोपनात विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे.
13.सातकणरा म्हैस
सातकनारा ही दक्षिण भारतातील मुर्राह म्हैस म्हणून ओळखली जाते. हे प्रामुख्याने समुद्रकिनाऱ्यालगतच्या भागात आढळते. मुर्राह जातीप्रमाणेच त्याची दूध उत्पादन क्षमताही कमालीची आहे.
सेंट्रल बँक ऑफ इंडिया देत आहे 10 लाख रुपये कर्ज ते पण एका दिवसात,
Dairy farm takayacha aahe